Tax Legal Advisors o wekslu in blanco dla pracodawcy

[Lech]

http://www.tla-kancelaria.pl/pl/artykul ... cy-67.html

Weksel in blanco w prawie pracy

Wśród niektórych pracodawców istnieje praktyka, polegającą na wykorzystywaniu weksli in blanco jako dodatkowej formy zabezpieczenia się na wypadek szkody wyrządzonej przez pracownika. Praktyka ta od dawna wywoływała wątpliwości i dyskusje, wskazywano bowiem, że w przepisach prawa pracy brak jest podstaw do jej stosowania.

Mając na względzie powyższe, poniżej przedstawiamy argumenty "za" oraz "przeciw" stosowaniu weksla in blanco w prawie pracy. Podkreślamy również, że obecnie z uwagi na wyrok Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2011 r., sygn. akt II PK 159/10, stosowanie zabezpieczeń wekslowych w stosunkach wynikających z prawa pracy może być uznane za czynność bezwzględnie nieważną. W powołanym wyroku Sąd Najwyższy zdecydowanie opowiedział się przeciwko opisywanej praktyce, stwierdzając, że: "Dopuszczenie weksli gwarancyjnych jako dodatkowego abstrakcyjnego tytułu zabezpieczenia roszczeń pracodawcy o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika w mieniu pracodawcy jest sprzeczne z istotą i właściwościami stosunku pracy, przepisami i zasadami pracy zawartymi w Dziale V KP, a przez to bezwzględnie nieważne (art. 18 § 2 w zw. z art. 114-127 KP)."

Argumenty "za"

Argumentów "za" stosowaniem weksli gwarancyjnych w prawie pracy jest zdecydowanie mniej i możemy tutaj wskazać następujące z nich:

Szybkie uzyskanie tytułu egzekucyjnego;

Dobrowolność - pracodawca nie może zażądać, czy też zmusić, aby pracownik podpisał weksel;

Brak, w treści przepisów kodeksu pracy, wyraźnego wyłączenia prawa wekslowego w odniesieniu do roszczeń pracodawców ze stosunku pracy, pozwala wysnuć wniosek, że stosunek prawa wekslowego do prawa pracy - w tym zakresie, jest analogiczny jak prawa cywilnego do prawa pracy. Innymi słowy, kodeks pracy nie zabrania takiej praktyki;

W przypadku sporu, sąd pracy i tak może badać podstawy odpowiedzialności pracownika, niezależnie od zobowiązania wynikającego z wystawienia weksla.

Argumenty "przeciw"

Należy przychylić się do argumentów "przeciw" stosowaniu weksli gwarancyjnych w prawie pracy, a są one następujące:

Przepisy i zasady prawa pracy (w szczególności zawarte w dziale V kodeksu pracy) wykluczają stosowanie weksli gwarancyjnych;

Kodeks pracy kompleksowo normuje kwestię odpowiedzialności materialnej pracowników, a to oznacza, że nie tylko nie ma podstaw do sięgania do innych regulacji, (czyli np. do prawa wekslowego), ale wręcz jest to zabronione;

Regulacje prawa wekslowego nie stoją w zgodzie z przepisami kodeksu pracy;

Pracodawca dochodzący roszczeń od pracownika musi wykazać okoliczności uzasadniające jego odpowiedzialność oraz wysokość powstałej szkody - jest to bezwzględny obowiązek w każdej sprawie, a przedstawienie weksla, ze względu na jego abstrakcyjny charakter, zwalniałoby przełożonego z powinności nałożonych na niego przez prawo pracy, czyli z wykazania okoliczności uzasadniających odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody;

Weksel może zostać zbyty w każdej chwili, przy czym nabywca weksla może nie mieć żadnego związku z pracownikiem będącym jego wystawcą - w efekcie podwładny nie mógłby wobec obcej osoby podnosić zarzutów, które ewentualnie przysługiwałyby mu przeciwko przełożonemu;

Weksel, szczególnie weksel in blanco, może być wykorzystany przez osoby nieupoważnione lub w sposób nieprawidłowy. W takich przypadkach jest on poważnym zagrożeniem dla sytuacji finansowej pracownika, który go podpisuje;

Stosowanie prawa wekslowego w zakresie odpowiedzialności materialnej pracownika jest niekorzystne dla pracownika ze względu na przedłużenie terminu przedawnienia roszczeń odszkodowawczych (3 lata zamiast 1 roku);

Weksle, traktowane jako dodatkowe zabezpieczenie roszczeń pracodawcy o naprawienie potencjalnych szkód, będą zatem nieważne z mocy prawa (art. 18 § 2 k.p.).

Należy dodatkowo podkreślić, że wprawdzie dawne orzecznictwo SN dopuszczało możliwość stosowania wekslowego zabezpieczenia roszczeń pracowniczych, ale po pierwsze jedynie w stosunku do pracowników materialnie odpowiedzialnych za mienie powierzone przez pracodawcę z obowiązkiem zwrotu lub do wyliczenia się, a po drugie w stanie prawnym już nieaktualnym. Zatem powołany wyżej wyrok SN z 26 stycznia 2011 r. powinien stanowić przestrogę dla pracodawców stosujących tego rodzaju rozwiązanie albo rozważających jego stosowanie w przyszłości.

Autor: Joanna Orman